علوم در عصر ظهورآنچه که از روایات بر می‌آید آن است که به برکت وجود حکومت جهانی حضرت مهدی (علیه‌السّلام) امکانات و تجهیزات و پیشرفت‌های بشری که مربوط به امور صنعتی و کشاورزی و بهداشتی و غیره می‌باشند نه تنها باقی می‌مانند بلکه از آنها استفاده بهینه کرده و گسترش هم می‌یابد و اساساً باید گفت که اسلام دین تکامل و پیشرفت در همه زمینه‌های مادی و معنوی، دنیوی و اخروی می‌باشد. ۱ - امکانات پیشرفته در حکومت جهانیاوّل اینکه: وقتی حضرت ظهور می‌فرمایند چگونه بر دشمنانی که دارای پیشرفته‌ترین امکانات نظامی و غیره می‌باشند پیروز می‌شوند که ما این بحث را به نام (ظهور و امکانات پیشرفته) می‌نامیم. و دوّم اینکه: پس از تشکیل حکومت و از بین رفتن ظالمین چگونه با این امکانات رفتار می‌کنند که ما آن را تحت عنوان (حکومت جهانی حضرت مهدی (علیه‌السّلام) و امکانات پیشرفته) از آن یاد می‌کنیم، و چون آنچه که از سؤال شما بر می‌آید مربوط به جهت دوّم است و ما به آن می‌پردازیم و با یاری گرفتن از حضرت امام عصر (علیه‌السّلام) عرض می‌کنیم که: وقتی که حضرت ظهور کردند و با ظالمین جنگیدند و زمین را از وجودِ ناپاک آنان پاک کردند و حکومتی بر مبنای عدل تشکیل دادند دیگر در جهان جنگی وجود ندارد و تجاوز هم از بین خواهد رفت و همه دنیا را صلح و امنیّت فرا می‌گیرد لذا آن دسته از تجهیزاتی که مربوط به امور نظامی می‌باشد. خود به خود از صفحه کنار می‌رود چرا که احتیاجی به آنها نیست و اسلام دین صلح و آرامش است امّا دسته دیگر از امکانات و پیشرفتها و تجهیزات بشری که مربوط به امور صنعتی و کشاورزی و بهداشتی و غیره می‌باشند نه تنها باقی می‌مانند و بیش از آنها استفاده بهینه می‌کنند بلکه آنچه که از روایات بر می‌آید آنست که به برکت وجود حضرتش این گونه امکانات گسترش هم می‌یابد و اساساً باید گفت که اسلام دین تکامل و پیشرفت در همه زمینه‌های مادی و معنوی، دنیوی و اخروی می‌باشد در مورد تکامل امور دنیوی آیات و روایات فراوانی داریم مثل اینکه خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: «خَلَقَ لَکُمْ ما فِی الْاَرْضِ جَمِیعاً» و ما به بعضی از این پیشرفتها در زمان حضرتش اشاره می‌کنیم. ۱.۱ - رشد علوم مادی و معنویعلم در این زمان به بالاترین حدّ پیشرفت می‌رسد به گونه‌ای که طبق روایات امام باقر (علیه‌السّلام) در روزگار آن حضرت زنان در خانه‌هایشان به طریق کتاب خدا و سنت پیامبر (صلّی‌الله‌علیه‌و‌آله) قضاوت می‌کند، و در روایت دیگری از امام صادق (علیه‌السّلام) است که فرمودند: دانش ۲۷ حرف است و مجموع آنچه پیامبران آورده‌اند دو حرف است و مردم تا آن روز بیش از آن دو حرف را نمی‌دانند و چون قائم قیام کند ۲۵ حرف باقیمانده را بیرون آورده و در میان مردم منتشر می‌سازد و بدین سال مجموعه ۲۷ جزء دانش را نشر می‌دهد. نخست باید توجه داشت که امام صادق (علیه‌السلام) می‌فرماید: (علم و دانش بیست و هفت حرف است و همه آن چه پیامبران آورده‌اند، تنها دو حرف آن است و مردم تاکنون جز با آن دو حرف، با حرفهای دیگر آشنایی ندارند و هنگامی‌که قائم ما قیام کند، بیست و پنج حرف دیگر را بیرون آورده، آن را بین مردم نشر و گسترش می‌دهد. و آن دو حرف را نیز ضمیمه می‌کند و مجموع بیست و هفت حرف را در میان مردم منتشر می‌سازد.) این روایت و روایات هم خانواده اش نمی‌گویند همه مردم فوری، بیست و هفت حرف علم را یاد می‌گیرند بلکه می‌گوید حضرت حجت (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف) بقیه حروف علم را در می‌آورد و بین مردم گسترش می‌دهند. به این معنا که آن حضرت بیست و هفت حرف علم را برای یادگیری مردم به عرصه ظهور می‌رساند و سفره علم را در این حد می‌گستراند اما آیا هر کسی بیست و هفت حرف را یاد می‌گیرد و به مرتبه بالای علمی می‌رسد؟ این بستگی به تلاش و کوشش افراد دارد و به یقین تعدادی به مرتبه بالایی که ذکر شد می‌رسند ولی چه بسیارند که از نظر علمی در آن زمان نیز فقیرند و خاصانی که به مرتبه بالای علمی رسیده‌اند، حلقه‌های علمی و کلاس‌های دانش‌اندوزی را تشکیل می‌دهند و بر دانش دیگران می‌افزایند و کسانی که طالب علمند در کلاس آنها شرکت می‌کنند. از این‌رو در روایت آمده است که امام صادق (علیه‌السلام) می‌فرماید: (گویا می‌بینیم که شیعیان علی (علیه‌السلام) قرآن‌ها را در دست دارند و مردم را آموزش می‌دهند.) یا اینکه اصبغ بن نباته می‌گوید: از علی (علیه‌السلام) شیندم که می‌فرمود: «گویا عجم (نژاد غیر عرب) را می‌بینم که چادرهایشان را در مسجد کوفه برافراشته شده است و به مردم قرآن می‌آموزند؛ به همان گونه که فرود آمده است.» بنابراین گرچه حضرت با ظهورشان مکان یادگیری بیست و هفت حرف علم را فراهم می‌کند ولی در همان عصر هم چه بسیارند که به قله علمی مذکور نمی‌رسند و رسیدن به قلّه علمی نیازمند تلاش آنهاست عیناً همانند مرتبه بالای تقوایی که هر کس می‌تواند با تلاش و کوشش آنرا به دست آورد ولی در عمل همه مردم چنین توفیقی را ندارند پس همان طور که رسیدن به قله تقوا نیازمند مجاهدت است رسیدن به درجه بیست و هفتم علم نیز نیاز به تلاش و پیگیری دارد. توجه به این نکته نیز لازم است که علم دارای مراتبی است و مرتبه آخر علم از آن خداست و پیامبر عزیز اسلام و امامان معصوم (علیهم‌السّلام) نیز مرتبه‌ای از علم را دارا هستند و نه پیامبران قدرت و این ظرفیت را دارا هستند که به محدوده علم الهی که اختصاص به او دارد وارد شوند و بر معلومات خود بیفزایند و نه توده مردم این شایستگی و ظرفیت را دارند که علم‌شان را به درجه علم معصومان (علیهم‌السّلام) برسانند. بنابراین اگر ما نمی‌توانیم در حد معصومان (علیهم‌السّلام) عالم شویم این از باب راکد بودن علم نیست بلکه از بی ظرفیتی ماست. بنابراین اگر کمالِ دانش بشرِ (غیر معصوم) در بیست و هفت حرف باشد و در زمان ظهور آن امام معصوم همه مردم با جد و جهدشان و با کمک گرفتن از امامانشان این مرتبه از کمال علمی‌که برای او تعیین شده است را به دست آوردند چه اشکال دارد در همان مرتبه که بالاترین مرتبه کمال است (مثلاً) باقی بمانند و یا چنین دانشی به تکالیف شرعی خویش بپردازند و در بُعدهای دیگری قدم بردارند و به یقین با چنین دانشی و بینشی زندگی کردن و قرآن خواندن صفای دیگری دارد و ثواب دیگری را می‌طلبد. هر چند از نظر فراگیری دانش بیشتر از آن حد راه بسته باشد و این به معنای راکد بودن علم نیست بلکه به منزله به مقصد رسیدن است. ۱.۲ - شکوفایی اقتصادیآفریدگار انسان زمین و آسمان و آنچه که در آنهاست را برای انسان آفریده است و از انسان فقط عبودیت را طلب کرده است که اگر عبودیت کند علاوه بر جزای اخروی دنیای او را نیز آباد می‌کند که فرمود: «لَوْ اَنَّ اَهْلَ الْقُری آمَنُوا وَ اتَّقَوْا لَفَتَحْنا عَلَیْهِمْ بَرَکاتٍ مِنَ السَّماءِ وَ الْاَرْضِ؛اگر مردم شهرها و دیارها ایمان آورند و تقوا پیشه کنند ما برکات زمین و آسمان را بر آنها نازل می‌کنیم» و چون در زمان حکومت آن حضرت عبودیّت محض زمین را فرا می‌گیرد این وعده الهی مُحَقَّق می‌شود در روایتی از پیامبر اسلام (صلّی‌الله‌علیه‌و‌آله) است که فرمود: (یخرج رجل من امتی یعمل بسنّتی ینزل الله له البرکه من السماء و تخرج له الارض برکاتها) (مردی از امت من ظهور می‌کند که به سنّت من عمل می‌کند خداوند برکت را از آسمان برای او فرو خواهد فرستاد و زمین برکات خود را برای او بیرون خواهد ریخت) و در روایت دیگری از آن حضرت است که فرمود: (ساکنین آسمان و زمین از او راضی و خشنودند آسمان تمام بارانش را فرو می‌ریزد و زمین تمام گیاهانش را خارج می‌سازد تا جایی که زنده‌ها آرزو می‌کند که کاش مرده‌ها زنده بودند و وضع ما را از فراوانی نعمت می‌دیدند) [۱۰]
سید بن طاووس، علی بن موسی، الملاحم و الفتن، ص۶۹.
و در روایتی دیگر است که زمین گنج‌های خود را برای آن حضرت ظاهر می‌کند [۱۱]
سید بن طاووس، علی بن موسی، الملاحم و الفتن، ص۷۲.
و حضرت به مردم مشت مشت عطا می‌کند بدون اینکه آنها را شمارد یا آنچه که بخشیده را پس بگیرد و امنیت عمومی همه جا را فرا می‌گیرد که در روایت است که در زمان آن حضرت درندگان و چهارپایان از در آشتی وارد می‌شوند و مرم با یکدیگر کاری ندارند و آزار نمی‌رسانند.۱.۳ - رشد کشاورزیدر زمان آن حضرت استعدادهای درونی زمین آشکار می‌شود و گیاهان و حیوانات با تمام وجود به خدمت بشر در می‌آیند به گونه‌ای پیشرفت‌های کشاورزی و دامداری قبل از ظهور نسبت به بعد از آن چیزی محسوب نمی‌شوند در روایت است که کشاورز از هر من (۳ کیلو) صد من محصول بدست می‌آورد و در هر سنبلی صد دانه عمل می‌آید و خداوند برای هر کس که اراده کند زیادتر می‌کند [۱۴]
نوری طبرسی، حسین، مستدرک الوسائل، ج۱۲، ص۲۸۳.
و در روایت است که «و تکثر المواشی» یعنی دام‌ها زیاد می‌شوند.۱.۴ - علوم پزشکیدر آن عصر هیچ بیماری بدون درمان باقی نمی‌ماند امام باقر (علیه‌السّلام) در این باره می‌فرمایند: هر کس قائم اهل بیت مرا درک کند اگر به بیماری دچار باشد شفا یابد و چنانچه دچار ناتوانی باشد توانا و نیرومند می‌شود. ۱.۵ - صنایع و مساله انرژیامام صادق (علیه‌السّلام) می‌فرمایند: هنگامی‌که قائم ما قیام کند زمین به نور پروردگارش روشن می‌شود و بندگان خدا از نور آفتاب بی‌نیاز می‌شوند. ۱.۶ - دستگاه‌های اطلاعاتیدر آن عصر ارتباط مردم با یکدیگر بسیار راحت می‌شود. و مردم می‌توانند به راحتی با آن حضرت نیز ارتباط برقرار کنند که در روایت است که در زمان آن حضرت ( مؤمن که در شرق است برادر خود را که در مغرب است خواهد دید و نیز مؤمنی که در مغرب است برادر خود را در مشرق می‌بیند) و در روایت دیگری از امام صادق (علیه‌السّلام) است که فرمود: (زمانیکه قائم ما ظهور نماید خداوند گوش‌ها و چشمان شیعیان ما را بگونه‌ای تقویت می‌کند که میان آنان و قائم (علیه‌السّلام) نیاز به پیک نیست آن حضرت با آنان سخن می‌گوید و آنها سخن او را می‌شنوند و در حالی که وی در جایگاه خویش قرار دارد او را می‌بینند. ۲ - عناوین مرتبطجلوههایی از محبت امام زمان؛ رابطه انتظار و شناخت امام زمان؛ شیوه‌های ارتباط با امام زمان؛ خدمت به امام زمان؛ زمینه‌های ظهور؛ دعا برای امام عصر؛ ندبه برای امام زمان؛ شناخت امام زمان ۳ - پانویس
۴ - منبعسایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «علوم و تکنولوژی در عصر ظهور»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۰۳/۲۳. |